Tama ka sir Mel...
Akeanon t'a kita
Tuesday, December 23, 2014
Friday, May 14, 2010
Aklanon Antonyms
Hasta makaron hay owa pa gid kita it libro sa Aklanon antonyms.
The following are the Aklanon words which I have gathered with their antonyms. Please help me on this project.
Aklanon Antonyms
Compiled by
Melchor F. Cichon
All Rights Reserved
2010
updated, January 2, 2014
abak-abak--ginakueang
***
abak-abak--ginakueang
abanti-- atras
abu—sangkire
agaeon—ulipon
agahon—hapon
akig-gayuhum
aksidente—ginplano
aktibo—mahipos
amigo--kaaway
amo/agaeon-- sueoguon/ulipon
amon-- aton
amon--anda
antigo-- mango
antos-- pakaeumo
apeod--tam-is
apurado-- mahinay
artipisyal--natural
atag-- dimot
atraka-- atras
atras-- abanti
atubang—likod
badbad--bolimbod
baeay--guba
baeo-baeo-- bikwaeon
balibaran--magsugot
balighot-- hubad
balikdon--likawan
bangkete--pamahaw
baraghae--pino
basiyo-- puno
basoe--dayaw
basuk-ay-- himos
bata-- magueang
batak-- tonton
bata--magueang
baton--dis-ayri
baug--mabungahon; matubas; hamunga
bida-- kontrabida
bihera--ordinaryo
bikwaeon-- sampaton
bilidhon-- lilikawan
bintaha-- depikto/disbintaha
bira-- sulong
bolimbod-- badbad
bugaeon--mahipus
bug-os-- haghit
bugtaw-- tueog
buhi-- kataeaka
buhi-- patay
buhian--dakpon
buhin-- dugang
bulig-- baeabag
bunak-- mamaea
bungkag-- tukod/bilog
bungkoe--mabuot
dakpon-- buhian
daog--perdi
disetso—tiko
dueom—hayag
dumpoe—mataliwis
dungan—tigbato-bato
eab-as—eub-ok, bulok
eangit-- eugta
eantong-- eagdas
eayog—manubo
edukada—irehes
ekspirto—mango; erehes
eugta--eangit
eukso-- eumpat
europ-- butwa
gaasaw-asaw-- gabunok
gabii--adlaw
gahibayag-- gakurisom
gasumpit-gatueo
gera--kalinong; katawhay
ginaabi-abi—ginbaliwala
gin-akigan—ginhigugma; ginmahae
ginakueang--abak-abak
ginbaton—ginsikway
ginkidnap—ginhilway; ginbuhian
ginkondinar--ginpatawad
ginmueay--gindayaw
ginpaeong--ginsindihan
ginpakita—gintago
ginpanubo—ginpataas
ginpatawad--ginkondinar
ginpunpon—ginwasaag
ginsikway--ginbaton
ginsindihan—ginpaeong
gintatap—ginsikway
gin-untat—ginpadayon
gin-utod--ginsugpon
guba--baeay
gubat-- isoe
gulpi--hinay
haeos-- bugana
handing—silak
hapon--agahon
hapon--eupad
haras-haras--kimi
haum-haum—konktrito
hinay—dasig
hinay--gulpi
hubeas--may eambong; may putos
hueam--uli
ibabaw--idaeum
idaeum—ibabaw
ilaya—ilawod
imo--ana
imoe adj manggaranon
importante-- witi-witi
irehes--edukada
isoe--abante
itom-- puti
kaakig-- malinong
kaaway--amigo
kabulig—kaaway
kaibahan--kaaway
kamagueangan--kamanghuran
kantigo—mango; owa’t hasayran
kapit--pul
katapusan--umpisa
kinatu-katu -bag-o
kimi--haras-haras
komon--maeaka
kompleto--kueang; ginbuhinan
kongkong-- untay
korek--saea
kueang--sobra
kulisong--kayuhum
kurba-- yadlong
kusog, adj-- eangbo
likawan--balikdon
lola--lolo
lolo--lola
maaeam-- mango
maaeam--buldog; dungoe,;-mango
maaslom--matam-is
maatipanon-- mapabaya
mabahoe--maisut
mabukiron--mapatag
mabudlay-- maeumo
mabukod-- maniwang
mabuot-- salbahi/maisog, mapintas
madaeum—manabaw
madahog--buko't mabakae
madamoe--manipis
madanlog--masapnot
madasig--mahinay
madueom--masanag; mahayag
maeaka--komon
maeamig--mainit; singkae
maeapad—makitid
maeapit--maeayo
maeas-ay--matam-is; maap-eod
maeayo--maeapit
maeubog--masinaw,matin-aw
maeueoy-on-- gasang
maeumo--malisod
maeupsi--masiri
maeuya--maalipaksi
magaeom-- masilak
magbalibad--magdampig
magdampig-- magbalibad
magsugot-- balibaran
magsumpay-- magbueag
mahayag--madueom
mahigko--malimpyo
mahipus--bugaeon
mahipus--masangag
mahipuson--masangag; madaldal (Tagalog); babaan
madueom--mahayag
mahueoy-on--owa't huya
mahugod--matamad
mahumok--matig-a
mahumot--mabaho
mainit-- maeamig; mabahaw
maintok--maeagko
maisog--mataeaw
maisot-- mabahoe
makitid--maeapad
makot-- paeong
makusog--mahinay; maeuya
malinong--masangag
malipayon-- masinob-uhon
manaba-- mataas; matayog
manabaw--madaeum
manggad-- baeayran
manggaranon--pobre; Imoe
manipis-- madamoe
manong-manang
manubo--mataas
mapatag--mabukiron
mapino-- magaspang
mapintas-- mahigugmaon
maputi—maitum
masadya--mamingaw
masakit--matawhay
masangag--mahipos
masilak-- magaeumon
masueog--mahinay
mataeaw--maisog
mataeum-- dangae
matag-od--mahaba
mataliwis--dumpoe
matamad-- mahugod
matambok-- maniwang
matam-is--maaslum
matig-a--mahumok
matimgas-- upa
matin-aw-- maeubog
matingting--maeupok; mabugtuon
matuod--puril
mayad-- maeain
mihuras--owa’t natapos
moral--imoral
nag-abot--naghalin
nagtiner--nagpanaw; naghalin
nanay--tatay
nasunog—napaeong
ngisi--yuhum
normal-- abnormal
ordinaryo--bihera
owa't huya--mahueoy-on
paaeam-- pahisayod
paanod--pasuba
paeahambae-- mahipos
paeahambae--mahipos
paeanta-- masigin
pag-abot-- pagpanaw
palibugon--klaro
palso-- matuod
panaog--saka
pangabay--puwersa
pangbating--pwertahan
parukyano-- suki
pas-ay-- euneun
pasuba—maanod
perdi--tubo
permi--kun-amat
pino--baraghae;magaeas
piyong v mukeat
pul-- kapit
pulido—baraghae;buhaghag
pundasyon--abanse
puno--owa’t sueod
puno—punta
punta--puno
puril--matuod
puro-- pulos
puti—itum
putot--balulang; mataas
puwersa--pangabay
pwertahan--pangbating
sabaruso--owa’t namae
saka--panaog
sangag v hipos
sangkae-- tahaw
sawad-- sibo
sibo--sawad
sigo-- katae
siki--ueo
silakan-- handong
silangan n sidlangan
singkae--maeamig
sirado-- abri
sobra--kueang
sueod-- guwa
sumpo adj taeawis
suplada/suplado--maabi-abihon
suyop--buga
tapan--bingkong
tatay-- nanay
temprano-- ulihi
tikang--daeagan
tiko--disetso,tadlong
tinapos--ginpabay-an
tingadlaw-- tinguean; tig-ueuean
tinguean---kwarisma
tipon--was-ag
tisod-- himaya
tubo--perdi
tueog—bugtaw
tugbong--tukad
tukad-- tugbong
tumbaya--madahan; malikaw
tunaw-- bilog
tuso--buyon; umang; tanga
eubog--bangon
ueo—siki
ulihi—temprano
ulihi--hauna
umog n linabahan
umpisa—katapusan
was-ag--tipon
yuhum--ngisi
The following are the Aklanon words which I have gathered with their antonyms. Please help me on this project.
Aklanon Antonyms
Compiled by
Melchor F. Cichon
All Rights Reserved
2010
updated, January 2, 2014
abak-abak--ginakueang
abanti-- atras
abu—sangkire
agaeon—ulipon
agahon—hapon
akig-gayuhum
aksidente—ginplano
aktibo—mahipos
amigo--kaaway
amo/agaeon-- sueoguon/ulipon
amon-- aton
amon--anda
antigo-- mango
antos-- pakaeumo
apeod--tam-is
apurado-- mahinay
artipisyal--natural
atag-- dimot
atraka-- atras
atras-- abanti
atubang—likod
badbad--bolimbod
baeay--guba
baeo-baeo-- bikwaeon
balibaran--magsugot
balighot-- hubad
balikdon--likawan
bangkete--pamahaw
baraghae--pino
basiyo-- puno
basoe--dayaw
basuk-ay-- himos
bata-- magueang
batak-- tonton
bata--magueang
baton--dis-ayri
baug--mabungahon; matubas; hamunga
bida-- kontrabida
bihera--ordinaryo
bikwaeon-- sampaton
bilidhon-- lilikawan
bintaha-- depikto/disbintaha
bira-- sulong
bolimbod-- badbad
bugaeon--mahipus
bug-os-- haghit
bugtaw-- tueog
buhi-- kataeaka
buhi-- patay
buhian--dakpon
buhin-- dugang
bulig-- baeabag
bunak-- mamaea
bungkag-- tukod/bilog
bungkoe--mabuot
dakpon-- buhian
daog--perdi
disetso—tiko
dueom—hayag
dumpoe—mataliwis
dungan—tigbato-bato
eab-as—eub-ok, bulok
eangit-- eugta
eantong-- eagdas
eayog—manubo
edukada—irehes
ekspirto—mango; erehes
eubog--bangon
eugta--eangit
eukso-- eumpat
europ-- butwa
gaasaw-asaw-- gabunok
gabii--adlaw
gahibayag-- gakurisom
gasumpit-gatueo
gera--kalinong; katawhay
ginaabi-abi—ginbaliwala
gin-akigan—ginhigugma; ginmahae
ginakueang--abak-abak
ginbaton—ginsikway
ginkidnap—ginhilway; ginbuhian
ginkondinar--ginpatawad
ginmueay--gindayaw
ginpaeong--ginsindihan
ginpakita—gintago
ginpanubo—ginpataas
ginpatawad--ginkondinar
ginpunpon—ginwasaag
ginsikway--ginbaton
ginsindihan—ginpaeong
gintatap—ginsikway
gin-untat—ginpadayon
gin-utod--ginsugpon
guba--baeay
gubat-- isoe
gulpi--hinay
haeos-- bugana
handing—silak
hapon--agahon
hapon--eupad
haras-haras--kimi
haum-haum—konktrito
hinay—dasig
hinay--gulpi
hubeas--may eambong; may putos
hueam--uli
ibabaw--idaeum
idaeum—ibabaw
ilaya—ilawod
imo--ana
imoe adj manggaranon
importante-- witi-witi
irehes--edukada
isoe--abante
itom-- puti
kaakig-- malinong
kaaway--amigo
kabulig—kaaway
kaibahan--kaaway
kamagueangan--kamanghuran
kantigo—mango; owa’t hasayran
kapit--pul
katapusan--umpisa
kimi--haras-haras
kinatu-katu -bag-o
komon--maeaka
kompleto--kueang; ginbuhinan
kongkong-- untay
korek--saea
kueang--sobra
kulisong--kayuhum
kurba-- yadlong
kusog, adj-- eangbo
likawan--balikdon
lola--lolo
lolo--lola
maaeam-- mango
maaeam--buldog; dungoe,;-mango
maaslom--matam-is
maatipanon-- mapabaya
mabahoe--maisut
mabudlay-- maeumo
mabukiron--mapatag
mabukod-- maniwang
mabuot-- salbahi/maisog, mapintas
madaeum—manabaw
madahog--buko't mabakae
madamoe--manipis
madanlog--masapnot
madasig--mahinay
madueom--mahayag
madueom--masanag; mahayag
maeaka--komon
maeamig--mainit; singkae
maeapad—makitid
maeapit--maeayo
maeas-ay--matam-is; maap-eod
maeayo--maeapit
maeubog--masinaw,matin-aw
maeueoy-on-- gasang
maeumo--malisod
maeupsi--masiri
maeuya--maalipaksi
magaeom-- masilak
magbalibad--magdampig
magdampig-- magbalibad
magsugot-- balibaran
magsumpay-- magbueag
mahayag--madueom
mahigko--malimpyo
mahipus--bugaeon
mahipus--masangag
mahipuson--masangag; madaldal
(Tagalog); babaan
mahueoy-on--owa't huya
mahugod--matamad
mahumok--matig-a
mahumot--mabaho
mainit-- maeamig; mabahaw
maintok--maeagko
maisog--mataeaw
maisot-- mabahoe
makitid--maeapad
makot-- paeong
makusog--mahinay; maeuya
malinong--masangag
malipayon-- masinob-uhon
manaba-- mataas; matayog
manabaw--madaeum
manggad-- baeayran
manggaranon--pobre; Imoe
manipis-- madamoe
manong-manang
manubo--mataas
mapatag--mabukiron
mapino-- magaspang
mapintas-- mahigugmaon
maputi—maitum
masadya--mamingaw
masakit--matawhay
masangag--mahipos
masilak-- magaeumon
masueog--mahinay
mataeaw--maisog
mataeum-- dangae
matag-od--mahaba
mataliwis--dumpoe
matamad-- mahugod
matambok-- maniwang
matam-is--maaslum
matig-a--mahumok
matimgas-- upa
matin-aw-- maeubog
matingting--maeupok; mabugtuon
matuod--puril
mayad-- maeain
mihuras--owa’t natapos
moral--imoral
nag-abot--naghalin
nagtiner--nagpanaw; naghalin
nanay--tatay
nasunog—napaeong
ngisi--yuhum
normal-- abnormal
ordinaryo--bihera
owa't huya--mahueoy-on
paaeam-- pahisayod
paanod--pasuba
paeahambae-- mahipos
paeahambae--mahipos
paeanta-- masigin
pag-abot-- pagpanaw
palibugon--klaro
palso-- matuod
panaog--saka
pangabay--puwersa
pangbating--pwertahan
parukyano-- suki
pas-ay-- euneun
pasuba—maanod
perdi--tubo
permi--kun-amat
pino--baraghae;magaeas
piyong v mukeat
pul-- kapit
pulido—baraghae;buhaghag
pundasyon--abanse
puno--owa’t sueod
puno—punta
punta--puno
puril--matuod
puro-- pulos
puti—itum
putot--balulang; mataas
puwersa--pangabay
pwertahan--pangbating
sabaruso--owa’t namae
saka--panaog
sangag v hipos
sangkae-- tahaw
sawad-- sibo
sibo--sawad
sigo-- katae
siki--ueo
silakan-- handong
silangan n sidlangan
singkae--maeamig
sirado-- abri
sobra--kueang
sueod-- guwa
sumpo adj taeawis
suplada/suplado--maabi-abihon
suyop--buga
tapan--bingkong
tatay-- nanay
temprano-- ulihi
tikang--daeagan
tiko--disetso,tadlong
tinapos--ginpabay-an
tingadlaw-- tinguean; tig-ueuean
tinguean---kwarisma
tipon--was-ag
tisod-- himaya
tubo--perdi
tueog—bugtaw
tugbong--tukad
tukad-- tugbong
tumbaya--madahan; malikaw
tunaw-- bilog
tuso--buyon; umang; tanga
ueo—siki
ulihi--hauna
ulihi—temprano
umog n linabahan
umpisa—katapusan
was-ag--tipon
yuhum--ngisi
***
abak-abak--ginakueang
abanti-- atras
abu—sangkire
agaeon—ulipon
agahon—hapon
akig-gayuhum
aksidente—ginplano
aktibo—mahipos
amigo--kaaway
amo/agaeon-- sueoguon/ulipon
amon-- aton
amon--anda
antigo-- mango
antos-- pakaeumo
apeod--tam-is
apurado-- mahinay
artipisyal--natural
atag-- dimot
atraka-- atras
atras-- abanti
atubang—likod
badbad--bolimbod
baeay--guba
baeo-baeo-- bikwaeon
balibaran--magsugot
balighot-- hubad
balikdon--likawan
bangkete--pamahaw
baraghae--pino
basiyo-- puno
basoe--dayaw
basuk-ay-- himos
bata-- magueang
batak-- tonton
bata--magueang
baton--dis-ayri
baug--mabungahon; matubas; hamunga
bida-- kontrabida
bihera--ordinaryo
bikwaeon-- sampaton
bilidhon-- lilikawan
bintaha-- depikto/disbintaha
bira-- sulong
bolimbod-- badbad
bugaeon--mahipus
bug-os-- haghit
bugtaw-- tueog
buhi-- kataeaka
buhi-- patay
buhian--dakpon
buhin-- dugang
bulig-- baeabag
bunak-- mamaea
bungkag-- tukod/bilog
bungkoe--mabuot
dakpon-- buhian
daog--perdi
disetso—tiko
dueom—hayag
dumpoe—mataliwis
dungan—tigbato-bato
eab-as—eub-ok, bulok
eangit-- eugta
eantong-- eagdas
eayog—manubo
edukada—irehes
ekspirto—mango; erehes
eugta--eangit
eukso-- eumpat
europ-- butwa
gaasaw-asaw-- gabunok
gabii--adlaw
gahibayag-- gakurisom
gasumpit-gatueo
gera--kalinong; katawhay
ginaabi-abi—ginbaliwala
gin-akigan—ginhigugma; ginmahae
ginakueang--abak-abak
ginbaton—ginsikway
ginkidnap—ginhilway; ginbuhian
ginkondinar--ginpatawad
ginmueay--gindayaw
ginpaeong--ginsindihan
ginpakita—gintago
ginpanubo—ginpataas
ginpatawad--ginkondinar
ginpunpon—ginwasaag
ginsikway--ginbaton
ginsindihan—ginpaeong
gintatap—ginsikway
gin-untat—ginpadayon
gin-utod--ginsugpon
guba--baeay
gubat-- isoe
gulpi--hinay
haeos-- bugana
handing—silak
hapon--agahon
hapon--eupad
haras-haras--kimi
haum-haum—konktrito
hinay—dasig
hinay--gulpi
hubeas--may eambong; may putos
hueam--uli
ibabaw--idaeum
idaeum—ibabaw
ilaya—ilawod
imo--ana
imoe adj manggaranon
importante-- witi-witi
irehes--edukada
isoe--abante
itom-- puti
kaakig-- malinong
kaaway--amigo
kabulig—kaaway
kaibahan--kaaway
kamagueangan--kamanghuran
kantigo—mango; owa’t hasayran
kapit--pul
katapusan--umpisa
kinatu-katu -bag-o
kimi--haras-haras
komon--maeaka
kompleto--kueang; ginbuhinan
kongkong-- untay
korek--saea
kueang--sobra
kulisong--kayuhum
kurba-- yadlong
kusog, adj-- eangbo
likawan--balikdon
lola--lolo
lolo--lola
maaeam-- mango
maaeam--buldog; dungoe,;-mango
maaslom--matam-is
maatipanon-- mapabaya
mabahoe--maisut
mabukiron--mapatag
mabudlay-- maeumo
mabukod-- maniwang
mabuot-- salbahi/maisog, mapintas
madaeum—manabaw
madahog--buko't mabakae
madamoe--manipis
madanlog--masapnot
madasig--mahinay
madueom--masanag; mahayag
maeaka--komon
maeamig--mainit; singkae
maeapad—makitid
maeapit--maeayo
maeas-ay--matam-is; maap-eod
maeayo--maeapit
maeubog--masinaw,matin-aw
maeueoy-on-- gasang
maeumo--malisod
maeupsi--masiri
maeuya--maalipaksi
magaeom-- masilak
magbalibad--magdampig
magdampig-- magbalibad
magsugot-- balibaran
magsumpay-- magbueag
mahayag--madueom
mahigko--malimpyo
mahipus--bugaeon
mahipus--masangag
mahipuson--masangag; madaldal (Tagalog); babaan
madueom--mahayag
mahueoy-on--owa't huya
mahugod--matamad
mahumok--matig-a
mahumot--mabaho
mainit-- maeamig; mabahaw
maintok--maeagko
maisog--mataeaw
maisot-- mabahoe
makitid--maeapad
makot-- paeong
makusog--mahinay; maeuya
malinong--masangag
malipayon-- masinob-uhon
manaba-- mataas; matayog
manabaw--madaeum
manggad-- baeayran
manggaranon--pobre; Imoe
manipis-- madamoe
manong-manang
manubo--mataas
mapatag--mabukiron
mapino-- magaspang
mapintas-- mahigugmaon
maputi—maitum
masadya--mamingaw
masakit--matawhay
masangag--mahipos
masilak-- magaeumon
masueog--mahinay
mataeaw--maisog
mataeum-- dangae
matag-od--mahaba
mataliwis--dumpoe
matamad-- mahugod
matambok-- maniwang
matam-is--maaslum
matig-a--mahumok
matimgas-- upa
matin-aw-- maeubog
matingting--maeupok; mabugtuon
matuod--puril
mayad-- maeain
mihuras--owa’t natapos
moral--imoral
nag-abot--naghalin
nagtiner--nagpanaw; naghalin
nanay--tatay
nasunog—napaeong
ngisi--yuhum
normal-- abnormal
ordinaryo--bihera
owa't huya--mahueoy-on
paaeam-- pahisayod
paanod--pasuba
paeahambae-- mahipos
paeahambae--mahipos
paeanta-- masigin
pag-abot-- pagpanaw
palibugon--klaro
palso-- matuod
panaog--saka
pangabay--puwersa
pangbating--pwertahan
parukyano-- suki
pas-ay-- euneun
pasuba—maanod
perdi--tubo
permi--kun-amat
pino--baraghae;magaeas
piyong v mukeat
pul-- kapit
pulido—baraghae;buhaghag
pundasyon--abanse
puno--owa’t sueod
puno—punta
punta--puno
puril--matuod
puro-- pulos
puti—itum
putot--balulang; mataas
puwersa--pangabay
pwertahan--pangbating
sabaruso--owa’t namae
saka--panaog
sangag v hipos
sangkae-- tahaw
sawad-- sibo
sibo--sawad
sigo-- katae
siki--ueo
silakan-- handong
silangan n sidlangan
singkae--maeamig
sirado-- abri
sobra--kueang
sueod-- guwa
sumpo adj taeawis
suplada/suplado--maabi-abihon
suyop--buga
tapan--bingkong
tatay-- nanay
temprano-- ulihi
tikang--daeagan
tiko--disetso,tadlong
tinapos--ginpabay-an
tingadlaw-- tinguean; tig-ueuean
tinguean---kwarisma
tipon--was-ag
tisod-- himaya
tubo--perdi
tueog—bugtaw
tugbong--tukad
tukad-- tugbong
tumbaya--madahan; malikaw
tunaw-- bilog
tuso--buyon; umang; tanga
eubog--bangon
ueo—siki
ulihi—temprano
ulihi--hauna
umog n linabahan
umpisa—katapusan
was-ag--tipon
yuhum--ngisi
Mga Parti It Ueo*
Hasayran mo ro mga parti king ueo?
Hara rang hasayran:
alipueos--hugis ng buhok sa ulo na parang ipu-ipo
Tatlo ro alipueos ni Alex.
Tatlo ang ipo-ipo ni Alex.
baba--ang parti ng ulo sa gitna ng bibig at ng leeg.
Kon mabahoe ro baba, mabahoe man baea ro eawas it tawo?
Kung malaki ba ang baba, malaki rin ba ang katawan ng tao?
bag-ang--Ang pinakamalaking ngipin ng tao na ginagamit sa pagpisa ng mga kinakain. Ang mga ito ay huling tumutubo sa lahat ng mga ngipin
Gasakit rang bag-ang.
Sumasakit ang aking bag-ang.
bagoe--ang kabuuang buto ng ulo na nagproteksiyon sa utak.
Mabuhay maeunot ro bagoe it tawo.
Matagal mabulok ang bungo ng tao.
barbas--balahibo na tumutubo sa mukha ng tao maliban sa gitna ng bibig at ilong
Owa ko pa maahit rang barbas.
Hindi ko pa naahit ang aking balbas.
bibig--bahagi ng bunganga kung saan nakikita ang mga labi
Manipis ro bibig it mga Kano.
Manipis ang bibig ng mga Kano.
bueongos--tingnan ang barbas
buhok--balahibo na tumutubo sa ulo ng tao
Kueong ro buhok ni Sean Marie.
Kulot ang buhok ni Sean Marie.
bungot--ito ay balahibo na tumutubo sa gitna ng bibig at ilong.
Hasta eon sa dughan ro bungot ni Lolo Teban.
Hanggang dibdib na ang bigote ni Lolo Teban.
dahi--bahagi ng ulo na nakikita sa gitna ng kilay at ng linya ng buhok
Maeapad kuno ro dahi ku mga maaeam.
Malapad daw ang noo ng mga marurunong.
dila--bahagi ng bunganga na ginagamit sa panglasa at sa pagsasalita.
Indi ko mapaguwa rang dila.
Hindi ku mapalabas ang dila ko.
dimpol--likas na bahagyang huyo sa pisngi ng tao
Kahangawa kon ham-at may mga tawong may puyo sa pisngi
Nakakapagtaka kung bakit may mga taong may dimpol.
dueonggan--bahagi ng ulo na ginagamit sa pangdinig. Ito ay isang paris.
May aritos ro dueonggan ni Pedro.
May hikaw ang tainga ni Pedro.
dungandungan--ang bahagi ng ulo na makikita sa may gilid ng kilay.
Mahumok ro dungandungan it eabsag.
Malambot ang pilisan ng maliit na bata.
gilagid--Ito ay matigas na laman kung saan tumutubo ang mga ngipin.
May nina rang gilagid.
May sugat ang gilagid ko.
ilong--ang bahagi ng mukha ng tao na nasa gitna ng mga mata at bibig. Ginagamit ito sa paghinga.
Pango ro ilong ni Alfie.
Pango ang ilong ni Alfie.
kalbo--ang ulo ng tao na walang buhok
Makintab ro kalbo ni Itsong.
Makinang ang kalbo ni Itsong.
kalimutaw--ang bahagi ng mata na nakikita sa gitna nito. Ang tawag nito ay bintatao
Ro kalimutaw ro bintana ku atong kaeag.
Ang balintataw ang bintana ng ating kaluluwa.
kilay--ang buhok na tumutubo sa ibabaw ng talukap ng mga mata.
Binuoe tanan ro kilay ni Gloria.
Tinanggal lahat ng kilay ni Glora.
linya sa dahi--ito ay mga linya na makikita sa noo ng tao lalo na kung may edad na at medyo payat ang isang tao.
Kon akig si Tatay, makita ro linya ku anang dahi.
Kapag galit si Tatay, nakikita ang kulubot ng kanyang nuo.
mata--bahagi ng ulo na ginagamit sa paningin
Itum ro mga mata it mga Pinoy.
Itim ang mata ng mga Pinoy.
ngipon--mga buto itong tumutubo sa gilagin ng mga tao at ginagamit sa pagnguya ng mga pagkain para madali itong malulon.
Ginabot tanan ro ngipon ni Lolo.
Binunot lahat ang ngipin ni Lolo.
pilok--balahibo na nikita sa gilid ng mga mata
Binugnot ni John ro pilok ni Alex.
Binunot ni John ang pilikmata ni Alex.
piluka--artipisyal at tanggaling buhok na isinusuot sa ulo ng kalbo pagkakasuklay, madlas ito ay mga mga lalake
Ginpinturahan ro piluka ni Waneta.
Pininturahan ang peluka ni Waneta.
pisngi--alinman sa dalawang malamang gilid ng mukha
Mapuea-puea ro pisngi ni Pilma.
Mapula-pula ang pisngi ni Pilma.
sag-ang--butong nagmumula sa baba hanggang sa puno ng tainga.
Natueop ro sag-ang ni Manny.
Nabuntal ang panga ni Manny.
sak-eub it mata--bahagi ng mata na kusang nagsasara o nagbubuka upang protektuhan ang mga mata.
Gapilo ro sak-eub ku mata ni Susan.
Gapilo ang talukap ng mata ni susan.
sungad--ang pinakamababang bahagi ng mukhang siyang tinutubuan ng baang o balbas
Mahaba ang baba ni Babalu.
Mahaba ro sungad ni Babalu.
tonsil--isa sa dalawang maliit na lamang hugis habilog, matatagpuan sa likod ng lalamunan sa magkabilang gilid nito.
Naghabok rang tonsil.
Namaga ang tonsil ko.
tue-an sa sag-ang—buto sa sihang
Nabali ro tue-an kang sag-ang.
Nabali ang sihang ko.
uban--buhok na puti
Abu ro uban kang lola.
Maraming uban ang lola ko.
ueo--ang kabuuang bahagi ng katawan ng tao kung saan makikita ang utak, mga mata, ilong, tainga, at bunganga.
May gueos ro uoe ku unga.
May galis ang ulo ng bata
uyahon--ang harap ng ulo ng tao mula noo hanggang baba na kinalalagyan ng noo, mata, ilong at bibig.
Manami ro uyahon ni Maria
Mayumi ang mukha ni Maria.
Yuhob-yuhob—ang bahagi ng ulo na nakikita sa gitna ng ilong at ng bibig.
Ro tawo nga owa’t yuhob-yuhob hay tamawo.
Ang taong walang yuhob-yuhob ay tamawo.
*This is a part of my research on Aklanon Glossary. Thanks to the National Commission for Culture and the Arts for funding the research.
Hara rang hasayran:
alipueos--hugis ng buhok sa ulo na parang ipu-ipo
Tatlo ro alipueos ni Alex.
Tatlo ang ipo-ipo ni Alex.
baba--ang parti ng ulo sa gitna ng bibig at ng leeg.
Kon mabahoe ro baba, mabahoe man baea ro eawas it tawo?
Kung malaki ba ang baba, malaki rin ba ang katawan ng tao?
bag-ang--Ang pinakamalaking ngipin ng tao na ginagamit sa pagpisa ng mga kinakain. Ang mga ito ay huling tumutubo sa lahat ng mga ngipin
Gasakit rang bag-ang.
Sumasakit ang aking bag-ang.
bagoe--ang kabuuang buto ng ulo na nagproteksiyon sa utak.
Mabuhay maeunot ro bagoe it tawo.
Matagal mabulok ang bungo ng tao.
barbas--balahibo na tumutubo sa mukha ng tao maliban sa gitna ng bibig at ilong
Owa ko pa maahit rang barbas.
Hindi ko pa naahit ang aking balbas.
bibig--bahagi ng bunganga kung saan nakikita ang mga labi
Manipis ro bibig it mga Kano.
Manipis ang bibig ng mga Kano.
bueongos--tingnan ang barbas
buhok--balahibo na tumutubo sa ulo ng tao
Kueong ro buhok ni Sean Marie.
Kulot ang buhok ni Sean Marie.
bungot--ito ay balahibo na tumutubo sa gitna ng bibig at ilong.
Hasta eon sa dughan ro bungot ni Lolo Teban.
Hanggang dibdib na ang bigote ni Lolo Teban.
dahi--bahagi ng ulo na nakikita sa gitna ng kilay at ng linya ng buhok
Maeapad kuno ro dahi ku mga maaeam.
Malapad daw ang noo ng mga marurunong.
dila--bahagi ng bunganga na ginagamit sa panglasa at sa pagsasalita.
Indi ko mapaguwa rang dila.
Hindi ku mapalabas ang dila ko.
dimpol--likas na bahagyang huyo sa pisngi ng tao
Kahangawa kon ham-at may mga tawong may puyo sa pisngi
Nakakapagtaka kung bakit may mga taong may dimpol.
dueonggan--bahagi ng ulo na ginagamit sa pangdinig. Ito ay isang paris.
May aritos ro dueonggan ni Pedro.
May hikaw ang tainga ni Pedro.
dungandungan--ang bahagi ng ulo na makikita sa may gilid ng kilay.
Mahumok ro dungandungan it eabsag.
Malambot ang pilisan ng maliit na bata.
gilagid--Ito ay matigas na laman kung saan tumutubo ang mga ngipin.
May nina rang gilagid.
May sugat ang gilagid ko.
ilong--ang bahagi ng mukha ng tao na nasa gitna ng mga mata at bibig. Ginagamit ito sa paghinga.
Pango ro ilong ni Alfie.
Pango ang ilong ni Alfie.
kalbo--ang ulo ng tao na walang buhok
Makintab ro kalbo ni Itsong.
Makinang ang kalbo ni Itsong.
kalimutaw--ang bahagi ng mata na nakikita sa gitna nito. Ang tawag nito ay bintatao
Ro kalimutaw ro bintana ku atong kaeag.
Ang balintataw ang bintana ng ating kaluluwa.
kilay--ang buhok na tumutubo sa ibabaw ng talukap ng mga mata.
Binuoe tanan ro kilay ni Gloria.
Tinanggal lahat ng kilay ni Glora.
linya sa dahi--ito ay mga linya na makikita sa noo ng tao lalo na kung may edad na at medyo payat ang isang tao.
Kon akig si Tatay, makita ro linya ku anang dahi.
Kapag galit si Tatay, nakikita ang kulubot ng kanyang nuo.
mata--bahagi ng ulo na ginagamit sa paningin
Itum ro mga mata it mga Pinoy.
Itim ang mata ng mga Pinoy.
ngipon--mga buto itong tumutubo sa gilagin ng mga tao at ginagamit sa pagnguya ng mga pagkain para madali itong malulon.
Ginabot tanan ro ngipon ni Lolo.
Binunot lahat ang ngipin ni Lolo.
pilok--balahibo na nikita sa gilid ng mga mata
Binugnot ni John ro pilok ni Alex.
Binunot ni John ang pilikmata ni Alex.
piluka--artipisyal at tanggaling buhok na isinusuot sa ulo ng kalbo pagkakasuklay, madlas ito ay mga mga lalake
Ginpinturahan ro piluka ni Waneta.
Pininturahan ang peluka ni Waneta.
pisngi--alinman sa dalawang malamang gilid ng mukha
Mapuea-puea ro pisngi ni Pilma.
Mapula-pula ang pisngi ni Pilma.
sag-ang--butong nagmumula sa baba hanggang sa puno ng tainga.
Natueop ro sag-ang ni Manny.
Nabuntal ang panga ni Manny.
sak-eub it mata--bahagi ng mata na kusang nagsasara o nagbubuka upang protektuhan ang mga mata.
Gapilo ro sak-eub ku mata ni Susan.
Gapilo ang talukap ng mata ni susan.
sungad--ang pinakamababang bahagi ng mukhang siyang tinutubuan ng baang o balbas
Mahaba ang baba ni Babalu.
Mahaba ro sungad ni Babalu.
tonsil--isa sa dalawang maliit na lamang hugis habilog, matatagpuan sa likod ng lalamunan sa magkabilang gilid nito.
Naghabok rang tonsil.
Namaga ang tonsil ko.
tue-an sa sag-ang—buto sa sihang
Nabali ro tue-an kang sag-ang.
Nabali ang sihang ko.
uban--buhok na puti
Abu ro uban kang lola.
Maraming uban ang lola ko.
ueo--ang kabuuang bahagi ng katawan ng tao kung saan makikita ang utak, mga mata, ilong, tainga, at bunganga.
May gueos ro uoe ku unga.
May galis ang ulo ng bata
uyahon--ang harap ng ulo ng tao mula noo hanggang baba na kinalalagyan ng noo, mata, ilong at bibig.
Manami ro uyahon ni Maria
Mayumi ang mukha ni Maria.
Yuhob-yuhob—ang bahagi ng ulo na nakikita sa gitna ng ilong at ng bibig.
Ro tawo nga owa’t yuhob-yuhob hay tamawo.
Ang taong walang yuhob-yuhob ay tamawo.
*This is a part of my research on Aklanon Glossary. Thanks to the National Commission for Culture and the Arts for funding the research.
Wednesday, May 5, 2010
Manipis ag Madamoe
Ro bisaea nga manipis ag madamoe hay owa sa libro nga A Study of the Aklanon dialect, vol. two, Dictionary.
Owa ako kasayod kon ham-at owa. Siguro hay bangod ro hambae nga manipis hay halin sa nipis ag ro madamoe hay halin sa damoe. Busa makita mo ra kon usuyon mo ro nipis ag damoe.
Ano ro nipis? Kon ro kadamueon ku sangka butang ro ginahambaean, ginagamit ro nipis.
Halimbawa: Manipis ro papel. Madamoe ro karton.
Manipis ro bibig ku mga Intsik bukon it pareho sa bibig ku mga Afrikano.
Ginagamit ro hambae nga manipis kon naganiwang ro tawo. Manipis eon ra dueonggan ni Juan bangod sa kapobrehon.
Ag ro madamoe hay pwede man nga gamiton kon ro tawo hay owa it huya. Madamoe mana ra uyahon ni Ana.
Owa ako kasayod kon ham-at owa. Siguro hay bangod ro hambae nga manipis hay halin sa nipis ag ro madamoe hay halin sa damoe. Busa makita mo ra kon usuyon mo ro nipis ag damoe.
Ano ro nipis? Kon ro kadamueon ku sangka butang ro ginahambaean, ginagamit ro nipis.
Halimbawa: Manipis ro papel. Madamoe ro karton.
Manipis ro bibig ku mga Intsik bukon it pareho sa bibig ku mga Afrikano.
Ginagamit ro hambae nga manipis kon naganiwang ro tawo. Manipis eon ra dueonggan ni Juan bangod sa kapobrehon.
Ag ro madamoe hay pwede man nga gamiton kon ro tawo hay owa it huya. Madamoe mana ra uyahon ni Ana.
Tuesday, April 20, 2010
Sin-o Ka?
Ano ro pagkakilaea kimo king mga isigkatawo?
Tan-awa sa mga masunod nga mga terminolohiya.
aeabuton--ito ang isang taong hindi malaman kung kailan magagalit o pabigla-bigla kung magalit
Aeabuton gid ro mga baye.
Matampuhin talaga ang mga babae.
agihis—isang bakla o isang lalakeng kumikilos na parang babae.
Si Mario hay agihis.
Si Mario ay bakla.
bantog--isang taong kilalang-kilala sa lugar at may nagawang kabutihan sa kapwa-tao o sa kapaligiran
Si Jose Rizal hay bantog sa bilog nga kalibutan.
Si Jose Rizal ay kilalang-kilala sa buong mundo.
bugaeon--isang taong laging nagmamayabang
Owa't gapati sa tawong bugaeon.
Walang naniniwala sa taong mayabang.
but-anan--isang taong matulungin at hindi nagsisimula ng gulo
Ro ungang but-anan palangga gid it anang magueang.
Ang batang mabait ay mahal na mahal ng kanyang magulang.
diosnanon--isang taong madalas nagsisimba o takot sa Dios
Si San Juan ay diosnanon nga tawo.
Si San Juan ay banal na tao.
dungganon--isang taong marangal at ninirespito ng kapwa
Saludo gid ako sa tawong dungganon.
Hangang-hanga ako sa marangal na tao.
gwapa--isang babaeng kaakit-akit
Si Gloria Diaz hay gwapa.
Si Gloria Diaz ay maganda.
hamili--isang taong maka-diyos
Ro hamili nga tawo hay diosnanan.
Ang banal na tao ay maka-diyos.
hanginon--isang taong laging nagmamayabang
May mga tawong hanginon.
May mga taong mahangin.
hari-anon--isang ugali ng tao na walang ginagawa kundi mag-utos at mag-utos, at nagagalit kung hindi nasusunod ang gusto
Sangkiri ro amigo ku tawong hari-anon.
Kakaunti ang kaibigan ng taong mukhang hari.
hakug--isang taong gustong angkinin kahit hindi sa kanya
Indi masaligan ro tawong hakug.
Hindi masandigan ang taong sakim.
kaueogot--ugali ng isang taong nakakawalang gana
Kaueogot rang boss.
Nakakasuklam ang boss ko.
loko--isang taong gumagalaw o gumagawa ng isang bagay na hindi sumusunod sa alintuntunin
Ro tawong loko hay basaguliro.
Ang taong loko ay basag-ulo.
maabi-abihon--ito ang klase ng isang tao na matulungin at kaaya-aya sa kapwa
Paborito ko gid ro tawong maabi-abihon.
Paborito ko ang taong mabait.
maambong--ito ang isang taong mayumi ang mukha.
Si Ate hay maambong.
Si Ate ay maganda.
mabahoe ra easug—isang taong matapang
Mabahoe ra easug no Datu Kalantiaw.
Malaki ang bayag ni Datu Kalantiaw.
mabuot--ito ang isang klaseng tao na matulungin at hindi basaguliro
Mabuot rang manghod.
Mabait ang bunso kong kapatid.
madaya--ito ang klaseng tao na nagmamalabis at ginagawa niya ito ng palihim
Kaabuan sa mga negosyante hay madaya.
Karamihan sa mga negosyante ay madaya.
maaeam--ito ang isang klaseng tao na mahusay mangatwiran at gumagawa ng paaran na hindi gumagamit ng labis na material
Kon masiog si Bonifacio, maaeam si Rizal.
Kung matapang si Bonifacio, matalino si Rizal.
maeupigon--ito ang isang klaseng taong laging nagsasamantala at gumagamit ng dahas upang makamtan ang ibig niya.
Owa gabuhay ro tawong maeupigon.
Hindi tumatagal ang manlulupig.
maeuib--isang taong nagtatagu ng galit at gagawa ng masama sa isang taong tinuturing na kaibigan
Ro maeuib nga asawa owa't kalipayan.
Ang babaeng salawahan ay walang kasiyahan.
maeuya--ito ang isang taong mahina kung kumilos
Maeuya eon rang lola.
Mahina na ang lola ko.
mahipuson--ito ang isang taong hindi palasalita ngunit nagmamasid ng maigi
Mag-andam sa tawong mahipuson.
Mag-ingat sa taong tahimik.
maimon--ito ang isang klaseng taong laging nag-iisip na ang kanyang mahal ay liniligawan o nagmamahal ng iba
Maimon rang nobya.
Selosa ang aking nobya.
owa’t huya--ito ang isang taong hindi sumusunod sa mabuting asal.
Kaueogot ro tawong owa't huya.
Nakakainis ang taong walang hiya.
owa’t tinindugan--ito ang isang klaseng taong walang paninindigan sa kanyang mga sinabi
Ro presidente ku amon nga asusasiyon ay owa't panindugan.
Ang pangulo ng samahan namin ay walang paninindigan.
paeahilong--ito ang isang taong laging naglalasing
Ro bana ni Maria hay paeahilong.
Ang asawa ni Maria ay lasinggero.
paeatukib--ito ang klaseng tao na mahilig maghanap ng paaralan upang malaman kung ano ang sagot sa isang problema
Si Tomas Edison hay paeatukip nga tawo.
Si Tomas Edison ay matuklasing tao.
purilon--ito ang isang taong laging nagsasabi ng hindi tutuo, o nagkukunwari lang.
Purilon gid rang amo.
Sinungaling ang amo ko.
puti’t itlog--ito ay isang taong laging takot sa ano mang laban
Si Pedro hay puti't itlog.
Maputi ang bayag ni Pedro.
putli--ito ang isang taong hindi gumagawa ng kasalanan sa kapwa.
Sa Sta. Maria hay putli nga nanay.
Si Sta. Maria ay banal na ina.
rayna-raynahon--ito ang ugali ng isang anak na babae na hindi tumutulong sa gawain sa bahay.
Si Inday hay rayna-raynahong tawo.
Si Inday ay parang reyna.
relihiyuso--ito ang isang taong malapit sa diyos, laging nagsisimba o nanalangin.
Mga mabuot ro mga relihiyusong tawo.
Mababait ang mga relihiyosong tao.
saeawayon--ito ang isang taong laging nagbabasag-ulo, o kusang gumagawa ng kabalastugan
Kaabuan sa mga unga hay saeawayon.
Karamihan sa mga bata ay gigolo.
tae-as –ito ay isang taong binabaliwala ang buhay o gawain.
Owa gaasinso ro tae-as nga tawo.
Hindi umaasinso ang iresponsibol na tao.
traidor--isang taong gumagawa ng kasamaan sa tinuturing na kaibigan
Indi mag-amigo sa traidor nga tawo.
Huwag makipagkaibigan sa isang taong traidor.
paeawarang---. Isang taong palaging umaalis ng tahanan ng wala namang napupuntahan.
Ang kapatid kung bunso ay paeawarang.
Ang kapatid kong bunso ay palaboy-laboy.
waslik-puder --ugali ng isang opisyal ng pamahalaan na ginagamit ang pwesto upang mag-abusar.
Abu nga mga opisyales it banwa hay mga waslik-puder.
Maraming mga namumuno ng bayan ay mga abusador.
Tan-awa sa mga masunod nga mga terminolohiya.
aeabuton--ito ang isang taong hindi malaman kung kailan magagalit o pabigla-bigla kung magalit
Aeabuton gid ro mga baye.
Matampuhin talaga ang mga babae.
agihis—isang bakla o isang lalakeng kumikilos na parang babae.
Si Mario hay agihis.
Si Mario ay bakla.
bantog--isang taong kilalang-kilala sa lugar at may nagawang kabutihan sa kapwa-tao o sa kapaligiran
Si Jose Rizal hay bantog sa bilog nga kalibutan.
Si Jose Rizal ay kilalang-kilala sa buong mundo.
bugaeon--isang taong laging nagmamayabang
Owa't gapati sa tawong bugaeon.
Walang naniniwala sa taong mayabang.
but-anan--isang taong matulungin at hindi nagsisimula ng gulo
Ro ungang but-anan palangga gid it anang magueang.
Ang batang mabait ay mahal na mahal ng kanyang magulang.
diosnanon--isang taong madalas nagsisimba o takot sa Dios
Si San Juan ay diosnanon nga tawo.
Si San Juan ay banal na tao.
dungganon--isang taong marangal at ninirespito ng kapwa
Saludo gid ako sa tawong dungganon.
Hangang-hanga ako sa marangal na tao.
gwapa--isang babaeng kaakit-akit
Si Gloria Diaz hay gwapa.
Si Gloria Diaz ay maganda.
hamili--isang taong maka-diyos
Ro hamili nga tawo hay diosnanan.
Ang banal na tao ay maka-diyos.
hanginon--isang taong laging nagmamayabang
May mga tawong hanginon.
May mga taong mahangin.
hari-anon--isang ugali ng tao na walang ginagawa kundi mag-utos at mag-utos, at nagagalit kung hindi nasusunod ang gusto
Sangkiri ro amigo ku tawong hari-anon.
Kakaunti ang kaibigan ng taong mukhang hari.
hakug--isang taong gustong angkinin kahit hindi sa kanya
Indi masaligan ro tawong hakug.
Hindi masandigan ang taong sakim.
kaueogot--ugali ng isang taong nakakawalang gana
Kaueogot rang boss.
Nakakasuklam ang boss ko.
loko--isang taong gumagalaw o gumagawa ng isang bagay na hindi sumusunod sa alintuntunin
Ro tawong loko hay basaguliro.
Ang taong loko ay basag-ulo.
maabi-abihon--ito ang klase ng isang tao na matulungin at kaaya-aya sa kapwa
Paborito ko gid ro tawong maabi-abihon.
Paborito ko ang taong mabait.
maambong--ito ang isang taong mayumi ang mukha.
Si Ate hay maambong.
Si Ate ay maganda.
mabahoe ra easug—isang taong matapang
Mabahoe ra easug no Datu Kalantiaw.
Malaki ang bayag ni Datu Kalantiaw.
mabuot--ito ang isang klaseng tao na matulungin at hindi basaguliro
Mabuot rang manghod.
Mabait ang bunso kong kapatid.
madaya--ito ang klaseng tao na nagmamalabis at ginagawa niya ito ng palihim
Kaabuan sa mga negosyante hay madaya.
Karamihan sa mga negosyante ay madaya.
maaeam--ito ang isang klaseng tao na mahusay mangatwiran at gumagawa ng paaran na hindi gumagamit ng labis na material
Kon masiog si Bonifacio, maaeam si Rizal.
Kung matapang si Bonifacio, matalino si Rizal.
maeupigon--ito ang isang klaseng taong laging nagsasamantala at gumagamit ng dahas upang makamtan ang ibig niya.
Owa gabuhay ro tawong maeupigon.
Hindi tumatagal ang manlulupig.
maeuib--isang taong nagtatagu ng galit at gagawa ng masama sa isang taong tinuturing na kaibigan
Ro maeuib nga asawa owa't kalipayan.
Ang babaeng salawahan ay walang kasiyahan.
maeuya--ito ang isang taong mahina kung kumilos
Maeuya eon rang lola.
Mahina na ang lola ko.
mahipuson--ito ang isang taong hindi palasalita ngunit nagmamasid ng maigi
Mag-andam sa tawong mahipuson.
Mag-ingat sa taong tahimik.
maimon--ito ang isang klaseng taong laging nag-iisip na ang kanyang mahal ay liniligawan o nagmamahal ng iba
Maimon rang nobya.
Selosa ang aking nobya.
owa’t huya--ito ang isang taong hindi sumusunod sa mabuting asal.
Kaueogot ro tawong owa't huya.
Nakakainis ang taong walang hiya.
owa’t tinindugan--ito ang isang klaseng taong walang paninindigan sa kanyang mga sinabi
Ro presidente ku amon nga asusasiyon ay owa't panindugan.
Ang pangulo ng samahan namin ay walang paninindigan.
paeahilong--ito ang isang taong laging naglalasing
Ro bana ni Maria hay paeahilong.
Ang asawa ni Maria ay lasinggero.
paeatukib--ito ang klaseng tao na mahilig maghanap ng paaralan upang malaman kung ano ang sagot sa isang problema
Si Tomas Edison hay paeatukip nga tawo.
Si Tomas Edison ay matuklasing tao.
purilon--ito ang isang taong laging nagsasabi ng hindi tutuo, o nagkukunwari lang.
Purilon gid rang amo.
Sinungaling ang amo ko.
puti’t itlog--ito ay isang taong laging takot sa ano mang laban
Si Pedro hay puti't itlog.
Maputi ang bayag ni Pedro.
putli--ito ang isang taong hindi gumagawa ng kasalanan sa kapwa.
Sa Sta. Maria hay putli nga nanay.
Si Sta. Maria ay banal na ina.
rayna-raynahon--ito ang ugali ng isang anak na babae na hindi tumutulong sa gawain sa bahay.
Si Inday hay rayna-raynahong tawo.
Si Inday ay parang reyna.
relihiyuso--ito ang isang taong malapit sa diyos, laging nagsisimba o nanalangin.
Mga mabuot ro mga relihiyusong tawo.
Mababait ang mga relihiyosong tao.
saeawayon--ito ang isang taong laging nagbabasag-ulo, o kusang gumagawa ng kabalastugan
Kaabuan sa mga unga hay saeawayon.
Karamihan sa mga bata ay gigolo.
tae-as –ito ay isang taong binabaliwala ang buhay o gawain.
Owa gaasinso ro tae-as nga tawo.
Hindi umaasinso ang iresponsibol na tao.
traidor--isang taong gumagawa ng kasamaan sa tinuturing na kaibigan
Indi mag-amigo sa traidor nga tawo.
Huwag makipagkaibigan sa isang taong traidor.
paeawarang---. Isang taong palaging umaalis ng tahanan ng wala namang napupuntahan.
Ang kapatid kung bunso ay paeawarang.
Ang kapatid kong bunso ay palaboy-laboy.
waslik-puder --ugali ng isang opisyal ng pamahalaan na ginagamit ang pwesto upang mag-abusar.
Abu nga mga opisyales it banwa hay mga waslik-puder.
Maraming mga namumuno ng bayan ay mga abusador.
Little Lesson in Aklanon: 6 Bakae
Kon magbakae ka, may mga bisaea nga dapat tandaan.
Raya hay bakae, daeawat, ag tangway.
Gamiton ro bakae kon magbakae ka it maski ano nga baeakeon owa't eabot sa ilimnon (tuba, bino, beer, tanduay, wisky, ag iba pa). Gamiton mo man ra kon magbakae ka it pepsi, coke, ag iba pa nga softdrinks.
Gamiton ro tangway kon magbakae ka it ilimnon (drinks, liquor).
Ro daeawat hay ginagamit kon magbakae ka it bugas o paeay. (all kinds of grains)
Raya hay bakae, daeawat, ag tangway.
Gamiton ro bakae kon magbakae ka it maski ano nga baeakeon owa't eabot sa ilimnon (tuba, bino, beer, tanduay, wisky, ag iba pa). Gamiton mo man ra kon magbakae ka it pepsi, coke, ag iba pa nga softdrinks.
Gamiton ro tangway kon magbakae ka it ilimnon (drinks, liquor).
Ro daeawat hay ginagamit kon magbakae ka it bugas o paeay. (all kinds of grains)
Friday, April 16, 2010
Kalantiaw Code
I am so honored that an eminent Philippine historian has quoted my poem and published it in a national newspaper, Philippine Daily Inquirer.
Below is my "haiku" that Ambeth R. Ocampo quoted in his article "Revisiting the Kalantiaw Hoax", in his column "Looking Back", Philippine Daily Inquirer, p. A15, April 14, 2010. Unfortunately, he distorted the 3rd and 4th lines. He also said that this work is a haiku.
"Pag-agto ko sa Batan. Ha kita ko si Ambeth Ocampo. Ginpaeapitan na si Datu Kalantiaw. Nagkaea to ero an dangueo. (When I went to Batan, I saw Ambeth Ocampo. He approached Datu Kalantiaw. Both scratched their heads.)”
For the benefit of my readers, the above poem is a luwa and not a haiku. Here is the correct version:
Pag-agto ko sa Batan
Hakita ko si Ambeth Ocampo
Ginpaeapitan na si Datu Kalantiaw
Nagkaeatoe ro andang ueo
In this particular article, he said that "Each semester when I discuss the pre-Spanish Philippines in my undergraduate classes, we all have a big laugh when we discuss the Code of Kalantiaw. For example: Rule III states that if you are excessively lustful you will be condemned to swim in the river for three hours for the first offense, and lacerated with thorns for the second!"
Of course, I did not have a big laugh when he said that the above poem is a haiku and when he distorted the Aklanon words. I pity him for his ignorance of our language, Aklanon, and our literature. I am afraid however if Aklanon words are distorted by a national figure like Mr. Ocampo and published them in a national newspaper like the Philippine Daily Inquirer.
I do not know if Mr. Ambeth Ocampo and his undergraduate students will have a giant laugh if they discuss the Code of Hammurabi.
Here are seventeen example laws, in their entirety, of the Code of Hammurabi, translated into English:
* If anyone ensnares another, putting a ban upon him, but he can not prove it, then he that ensnared him shall be put to death.
* If anyone brings an accusation against a man, and the accused goes to the river and leaps into the river, if he sinks in the river his accuser shall take possession of his house. But if the river proves that the accused is not guilty, and he escapes unhurt, then he who had brought the accusation shall be put to death, while he who leaped into the river shall take possession of the house that had belonged to his accuser.
* If anyone brings an accusation of any crime before the elders, and does not prove what he has charged, he shall, if a capital offense is charged, be put to death.
* If a builder builds a house for someone, and does not construct it properly, and the house which he built falls in and kills its owner, then the builder shall be put to death.(Another variant of this is, If the owner's son dies, then the builder's son shall be put to death.)
* If a son strike his father, his hands shall be hewn off.
* If a man give his child to a nurse and the child dies in her hands, but the nurse unbeknown to the father and mother nurses another child, then they shall convict her of having nursed another child without the knowledge of the father and mother and her breasts shall be cut off.
* If anyone steals the minor son of another, he shall be put to death.
* If a man takes a woman to wife, but has no intercourse with her, this woman is no wife to him.
* If a man strikes a pregnant woman, thereby causing her to miscarry and die, the assailant's daughter shall be put to death.
* If a man puts out the eye of an equal, his eye shall be put out.
* If a man knocks the teeth out of another man, his own teeth will be knocked out.
* If anyone strikes the body of a man higher in rank than he, he shall receive sixty blows with an ox-whip in public.
* If a freeborn man strikes the body of another freeborn man of equal rank, he shall pay one gold mina [an amount of money].
* If the slave of a freed man strikes the body of a freed man, his ear shall be cut off.
* If anyone commits a robbery and is caught, he shall be put to death.
* If anyone opens his ditches to water his crop, but is careless, and the water floods his neighbor's field, he shall pay his neighbor corn for his loss.
* If a judge tries a case, reaches a decision, and presents his judgment in writing; and later it is discovered that his decision was in error, and it was his own fault, he shall pay twelve times the fine set by him in the case and be removed from the judge's bench.
* If during an unsuccessful operation a patient dies, the arm of the surgeon must be cut off.
Sources:
http://opinion.inquirer.net/inquireropinion/columns/view/20100413-264099/Revisiting-the-Kalantiaw-hoax
http://en.wikipedia.org/wiki/Code_of_Hammurabi
Retreived: April 15, 2010
Below is my "haiku" that Ambeth R. Ocampo quoted in his article "Revisiting the Kalantiaw Hoax", in his column "Looking Back", Philippine Daily Inquirer, p. A15, April 14, 2010. Unfortunately, he distorted the 3rd and 4th lines. He also said that this work is a haiku.
"Pag-agto ko sa Batan. Ha kita ko si Ambeth Ocampo. Ginpaeapitan na si Datu Kalantiaw. Nagkaea to ero an dangueo. (When I went to Batan, I saw Ambeth Ocampo. He approached Datu Kalantiaw. Both scratched their heads.)”
For the benefit of my readers, the above poem is a luwa and not a haiku. Here is the correct version:
Pag-agto ko sa Batan
Hakita ko si Ambeth Ocampo
Ginpaeapitan na si Datu Kalantiaw
Nagkaeatoe ro andang ueo
In this particular article, he said that "Each semester when I discuss the pre-Spanish Philippines in my undergraduate classes, we all have a big laugh when we discuss the Code of Kalantiaw. For example: Rule III states that if you are excessively lustful you will be condemned to swim in the river for three hours for the first offense, and lacerated with thorns for the second!"
Of course, I did not have a big laugh when he said that the above poem is a haiku and when he distorted the Aklanon words. I pity him for his ignorance of our language, Aklanon, and our literature. I am afraid however if Aklanon words are distorted by a national figure like Mr. Ocampo and published them in a national newspaper like the Philippine Daily Inquirer.
I do not know if Mr. Ambeth Ocampo and his undergraduate students will have a giant laugh if they discuss the Code of Hammurabi.
Here are seventeen example laws, in their entirety, of the Code of Hammurabi, translated into English:
* If anyone ensnares another, putting a ban upon him, but he can not prove it, then he that ensnared him shall be put to death.
* If anyone brings an accusation against a man, and the accused goes to the river and leaps into the river, if he sinks in the river his accuser shall take possession of his house. But if the river proves that the accused is not guilty, and he escapes unhurt, then he who had brought the accusation shall be put to death, while he who leaped into the river shall take possession of the house that had belonged to his accuser.
* If anyone brings an accusation of any crime before the elders, and does not prove what he has charged, he shall, if a capital offense is charged, be put to death.
* If a builder builds a house for someone, and does not construct it properly, and the house which he built falls in and kills its owner, then the builder shall be put to death.(Another variant of this is, If the owner's son dies, then the builder's son shall be put to death.)
* If a son strike his father, his hands shall be hewn off.
* If a man give his child to a nurse and the child dies in her hands, but the nurse unbeknown to the father and mother nurses another child, then they shall convict her of having nursed another child without the knowledge of the father and mother and her breasts shall be cut off.
* If anyone steals the minor son of another, he shall be put to death.
* If a man takes a woman to wife, but has no intercourse with her, this woman is no wife to him.
* If a man strikes a pregnant woman, thereby causing her to miscarry and die, the assailant's daughter shall be put to death.
* If a man puts out the eye of an equal, his eye shall be put out.
* If a man knocks the teeth out of another man, his own teeth will be knocked out.
* If anyone strikes the body of a man higher in rank than he, he shall receive sixty blows with an ox-whip in public.
* If a freeborn man strikes the body of another freeborn man of equal rank, he shall pay one gold mina [an amount of money].
* If the slave of a freed man strikes the body of a freed man, his ear shall be cut off.
* If anyone commits a robbery and is caught, he shall be put to death.
* If anyone opens his ditches to water his crop, but is careless, and the water floods his neighbor's field, he shall pay his neighbor corn for his loss.
* If a judge tries a case, reaches a decision, and presents his judgment in writing; and later it is discovered that his decision was in error, and it was his own fault, he shall pay twelve times the fine set by him in the case and be removed from the judge's bench.
* If during an unsuccessful operation a patient dies, the arm of the surgeon must be cut off.
Sources:
http://opinion.inquirer.net/inquireropinion/columns/view/20100413-264099/Revisiting-the-Kalantiaw-hoax
http://en.wikipedia.org/wiki/Code_of_Hammurabi
Retreived: April 15, 2010
Subscribe to:
Posts (Atom)