Some Aklanon Unique Words

compiled by

Melchor F. Cichon
Started: August 28, 2008
updated: March 22, 2010

Introduction


The following Aklanon words have been compiled to show that Akeanon has many unique words that are not found in any other Philippine languages.

But if they have equivalent meaning in other Philippine languages, please let me know.

adudueay n. bulati
Gagueowa ro mga adudueay kon mag-uean.
Nagsilabasan ang mga bulati kung umuulan.

adwing v. lingon
Nag-awing ro nanay sa anang unga.
Nilingon ng nanay ang kanyang anak.

aeanghilan n. ilang-ilang
Mahumot ro bueak it aeanghilan.
Mabango ang amoy ng ilang-ilang.

aeugsok n. dalag
Nakadakop it aeugsok rang tatay.
Nakahuli ng dalag ang aking ama.

aeundog n. sinamahan, magkatagpo
Rang aeundog kaina hay si Pilma.
Ang kasama ko kaina ay si Pilma.

ag conj. at
Si Bing ag ako hay nag-agto sa baraka.
Si Bing at ako ay pumunta sa baraka.

agagangis n cicada
Kon sikaeum hay gahuni ro agagangis.
Kung takipsilim ay humuhuni ang mga kuliglig..

agak n. tandang
Haligis ro baeaw namon nga agak.
Nasagasaan ang butik-butik kong tandang manok.

agay v to ooze
Ga-agay ro kahumot kang nobya.


aghas v nagpupumilit
Nag-aghas gid rang unga nga masueod sa army.
Nagpupumilit ang anak kong pumasok sa army.

agihis n. binabae; bakla
Abu nga agihis makaron nga naga-eueutaw sa Pilipinas
Maraming bakla ngayong lumilitaw sa Pilipinas.

agis-is n dryness of skin
Kon tag-init naga-agis-is rang panit.
Kung tag-araw natutuyo ang aking balat.

agindan n. bangaw

agoe v half-baked job
Gin-agoe eang ni Pedro ra obra.

agotiot v. langitngit
Ro

agtoni v. puntahan
Agtoni si Pilma sa andang baeay.

agup-up n. amag
May agup-up nga nagtubo sa isda.

ahat adv pilit
Naeuto it ahat ro saging.

ak-ak v inseparable
Si Ama ag si Joey hay ak-ak.

akae-akae v. kumukulo
Gaakae-akae ro Akean.

alagwa v. karipas, takbong mabilis
Umalagwa ro anwang pagkakita it mueto.

alan adj. malambing

alikaya adj. saya

anwang n. kalabaw
Ro anwang gaeugaeog sa eugan-eugan.
Naliligo ang kalabaw sa kanal.

banggian v debate sa pamagitan ng tula
Nagbanggiana ni Mario ag si Auring sa minatyan.
Nagdebate si Mario at si Auring sa may patay.

bidoy n. pangalan ng laro kung saan ang natatalu ay nagtuula ng luwa
May bidoy sa minatyan kabii.
May bidoy kagabi sa may patay.

bunak adj basa
Bunak pa ro eambong.
Basa pa ang baro ko.

buntae n tuyong buri
Sang buntae nga buli ro ginbakae ni Lola.
Isang buntal na buri ang binili ni Lola.

bung-aw n. basang lupa kung saan naninirahan ang anay
Gindugkae ni Peping ro bung-aw sa euyo ku among baeay.
Tinusok ni Peping ang basang lupa sa tabi ng aming bahay.

dukeat v. luwagan
Dukeati ro higot it baboy.
Luwagan mo ang tali ng baboy.

dukit v. isingit
Gindukit ni Mario ro papil
Isiningit ni Mario ang papil.

hili-hi v humihigikhik
Manami tan-awon ro unga nga nagahili-hi.
Ang sarap tingnan ang batang humihigikhik.


humay n. kanin
Maputi ro humay namon.
Maputi ang aming kanin.

ilihan n kinalalagyan; kinaruruonan
Ro ilihan ku eansang hay sa balde.
Ang kinaruruonan ng pako ay sa balde.

ilik-ik v humalakhak
Grabe mag-ilik-hik ro unga.
Grabe humalakhak

ilukon n kilikili
Butangi it simuyaw ring ilukon agod indi magbaho.
Lagyan mo ng kalamansi ang kilikili mo upang hindi umamoy.

iya adj here
Iya makaron rang asawa.
Narito ngayon ang asawa ko.

kang-- sa aking
Ginhaboy kang unga ro sawa.
Binato ng bata ang sawa.

kangay v. inanyaya
Ginkangay ni Pedro si Maria nga maligos sa Akean.
Inimbita ni Pedro si Maria na maligo sa Akean.

king-- sa iyong
Gin-isdog king amigo ro kariton.
Iniurong ng kaibigan mo ang kariton.


ligis v. ipit, sagasaan
Naligis ro kuring sa karsada.
Naipit ang pusa ko sa kalsada.

lingkad n. kopra (coconut meat)
Ginbuead ni Nanay ro lingkad sa karsada.
Binilad ni Nanay ang kopra sa kalsada.

mahugod adj. masipag
Ro nobya ni Romeo hay mahugod.
Ang nobya ni Romeo ay masipag.

malibunog adj. bilog
Ro holen hay malibunog.
Ang holen ay bilog.

rang--- aking
Rang sapatos hay naduea.
Ang sapatos ko ay nawala.

riya--adj--dito
Owa riya rang asawa.
Wala rito ang asawa ko.



Source:Akean-Filipino Leksikon ni Eleanor Perucho Braulio. Kalibo, Aklan. Printed at Macar Enterprises. 1999.
Reyes, Vicente Reyes , et al. 1969. A Study of the Aklanon Dialect. Vol 2 Dictionary. Kalibo, Aklan. Public Domain.


Note: To be continued.