Mga Parti It Ueo*

Hasayran mo ro mga parti king ueo?

Hara rang hasayran:

alipueos--hugis ng buhok sa ulo na parang ipu-ipo
Tatlo ro alipueos ni Alex.
Tatlo ang ipo-ipo ni Alex.

baba--ang parti ng ulo sa gitna ng bibig at ng leeg.
Kon mabahoe ro baba, mabahoe man baea ro eawas it tawo?
Kung malaki ba ang baba, malaki rin ba ang katawan ng tao?

bag-ang--Ang pinakamalaking ngipin ng tao na ginagamit sa pagpisa ng mga kinakain. Ang mga ito ay huling tumutubo sa lahat ng mga ngipin
Gasakit rang bag-ang.
Sumasakit ang aking bag-ang.

bagoe--ang kabuuang buto ng ulo na nagproteksiyon sa utak.
Mabuhay maeunot ro bagoe it tawo.
Matagal mabulok ang bungo ng tao.

barbas--balahibo na tumutubo sa mukha ng tao maliban sa gitna ng bibig at ilong
Owa ko pa maahit rang barbas.
Hindi ko pa naahit ang aking balbas.

bibig--bahagi ng bunganga kung saan nakikita ang mga labi
Manipis ro bibig it mga Kano.
Manipis ang bibig ng mga Kano.

bueongos--tingnan ang barbas
buhok--balahibo na tumutubo sa ulo ng tao
Kueong ro buhok ni Sean Marie.
Kulot ang buhok ni Sean Marie.

bungot--ito ay balahibo na tumutubo sa gitna ng bibig at ilong.
Hasta eon sa dughan ro bungot ni Lolo Teban.
Hanggang dibdib na ang bigote ni Lolo Teban.

dahi--bahagi ng ulo na nakikita sa gitna ng kilay at ng linya ng buhok
Maeapad kuno ro dahi ku mga maaeam.
Malapad daw ang noo ng mga marurunong.

dila--bahagi ng bunganga na ginagamit sa panglasa at sa pagsasalita.
Indi ko mapaguwa rang dila.
Hindi ku mapalabas ang dila ko.

dimpol--likas na bahagyang huyo sa pisngi ng tao
Kahangawa kon ham-at may mga tawong may puyo sa pisngi
Nakakapagtaka kung bakit may mga taong may dimpol.

dueonggan--bahagi ng ulo na ginagamit sa pangdinig. Ito ay isang paris.
May aritos ro dueonggan ni Pedro.
May hikaw ang tainga ni Pedro.

dungandungan--ang bahagi ng ulo na makikita sa may gilid ng kilay.
Mahumok ro dungandungan it eabsag.
Malambot ang pilisan ng maliit na bata.

gilagid--Ito ay matigas na laman kung saan tumutubo ang mga ngipin.
May nina rang gilagid.
May sugat ang gilagid ko.

ilong--ang bahagi ng mukha ng tao na nasa gitna ng mga mata at bibig. Ginagamit ito sa paghinga.
Pango ro ilong ni Alfie.
Pango ang ilong ni Alfie.

kalbo--ang ulo ng tao na walang buhok
Makintab ro kalbo ni Itsong.
Makinang ang kalbo ni Itsong.

kalimutaw--ang bahagi ng mata na nakikita sa gitna nito. Ang tawag nito ay bintatao
Ro kalimutaw ro bintana ku atong kaeag.
Ang balintataw ang bintana ng ating kaluluwa.

kilay--ang buhok na tumutubo sa ibabaw ng talukap ng mga mata.
Binuoe tanan ro kilay ni Gloria.
Tinanggal lahat ng kilay ni Glora.

linya sa dahi--ito ay mga linya na makikita sa noo ng tao lalo na kung may edad na at medyo payat ang isang tao.
Kon akig si Tatay, makita ro linya ku anang dahi.
Kapag galit si Tatay, nakikita ang kulubot ng kanyang nuo.

mata--bahagi ng ulo na ginagamit sa paningin
Itum ro mga mata it mga Pinoy.
Itim ang mata ng mga Pinoy.

ngipon--mga buto itong tumutubo sa gilagin ng mga tao at ginagamit sa pagnguya ng mga pagkain para madali itong malulon.
Ginabot tanan ro ngipon ni Lolo.
Binunot lahat ang ngipin ni Lolo.

pilok--balahibo na nikita sa gilid ng mga mata
Binugnot ni John ro pilok ni Alex.
Binunot ni John ang pilikmata ni Alex.

piluka--artipisyal at tanggaling buhok na isinusuot sa ulo ng kalbo pagkakasuklay, madlas ito ay mga mga lalake
Ginpinturahan ro piluka ni Waneta.
Pininturahan ang peluka ni Waneta.

pisngi--alinman sa dalawang malamang gilid ng mukha
Mapuea-puea ro pisngi ni Pilma.
Mapula-pula ang pisngi ni Pilma.

sag-ang--butong nagmumula sa baba hanggang sa puno ng tainga.
Natueop ro sag-ang ni Manny.
Nabuntal ang panga ni Manny.

sak-eub it mata--bahagi ng mata na kusang nagsasara o nagbubuka upang protektuhan ang mga mata.
Gapilo ro sak-eub ku mata ni Susan.
Gapilo ang talukap ng mata ni susan.

sungad--ang pinakamababang bahagi ng mukhang siyang tinutubuan ng baang o balbas
Mahaba ang baba ni Babalu.
Mahaba ro sungad ni Babalu.

tonsil--isa sa dalawang maliit na lamang hugis habilog, matatagpuan sa likod ng lalamunan sa magkabilang gilid nito.
Naghabok rang tonsil.
Namaga ang tonsil ko.

tue-an sa sag-ang—buto sa sihang
Nabali ro tue-an kang sag-ang.
Nabali ang sihang ko.

uban--buhok na puti
Abu ro uban kang lola.
Maraming uban ang lola ko.

ueo--ang kabuuang bahagi ng katawan ng tao kung saan makikita ang utak, mga mata, ilong, tainga, at bunganga.
May gueos ro uoe ku unga.
May galis ang ulo ng bata

uyahon--ang harap ng ulo ng tao mula noo hanggang baba na kinalalagyan ng noo, mata, ilong at bibig.
Manami ro uyahon ni Maria
Mayumi ang mukha ni Maria.

Yuhob-yuhob—ang bahagi ng ulo na nakikita sa gitna ng ilong at ng bibig.
Ro tawo nga owa’t yuhob-yuhob hay tamawo.
Ang taong walang yuhob-yuhob ay tamawo.


*This is a part of my research on Aklanon Glossary. Thanks to the National Commission for Culture and the Arts for funding the research.